دسته: جغرافیا چكیده این پژوهش به بررسی وتحلیل عوامل مؤثر درپیدایش وگسترش اسكان غیر رسمی درشهر یزد می پردازد یا این هدف كه ضمن تبیین شاخص های اسكان غیر رسمی در این شهر ازلحاظ اقتصادی ، اجتماعی وكالبدی به مقایسه تطبیقی اسكان غیر رسمی شهر یزد با اسكان غیررسمی جهان و ایران پرداخته است روش تحقیق توصیفی –تحلیلی است،جامعه آماری محله حسن آباد شهر یزد می باشد برا
قیمت فایل فقط 2,900 تومان
مطالعه و بررسی عوامل مؤثر درپیدایش وگسترش اسكان غیر رسمی درشهر یزد
چكیده :
این پژوهش به بررسی وتحلیل عوامل مؤثر درپیدایش وگسترش اسكان غیر رسمی درشهر یزد می پردازد. یا این هدف كه ضمن تبیین شاخص های اسكان غیر رسمی در این شهر ازلحاظ اقتصادی ، اجتماعی وكالبدی به مقایسه تطبیقی اسكان غیر رسمی شهر یزد با اسكان غیررسمی جهان و ایران پرداخته است.
روش تحقیق توصیفی –تحلیلی است،جامعه آماری محله حسن آباد شهر یزد می باشد. برای گردآوری اطلاعات موردنیاز از روش كتابخانه ای ،ابزار پرسشنامه ،مصاحبه ومشاهده بهره گرفته شده است . نوع نمونه گیری دراین تحقیق تصادفی بوده است برای تجزیه وتحلیل وپردازش داده ها ازنرم افزارSpss Excel, استفاده شده است
عوامل موثر در پیدایش وگسترش اسكان غیر رسمی درشهر یزد ( محله حسن آباد ) مهاجرت، بی كاری ،كمبود درآمد، ارزانی زمین ومسكن و.... بوده است. كه اولین عامل حاشیه‌نشینی در یزد اقتصاد و بعد از آن دلایل فرهنگی واجتماعی است تعداد افراد وخصوصیات آنها در حاشیه ها متفاوت است.
اسكان غیر رسمی كه با عناوین دیگری همچون حاشیه نشینی ،زاغه نشینی،كپرنشینی و.... نیز مترادف گردیده است. از پیامدهای نامطلوب شهرنشینی در جهان معاصر بویژه نتیجه صنعتی شدن شتابان و نابرابری های منطقه ای است كه عدم توازن ونابرابری سطح زندگی در روستا وشهر خودباعث حاشیه نشینی می شود مهاجرت روستائیان به شهرها پس ازمدتی شهرها رااشباع میكندسازمانها ومسئولین كنترل كننده شهری از پذیرایی آنها می مانند تعدادی از روستائیان خود رابا محیط وفق نداده وجذب حاشیه ها می شوند.
مقدمه:
حاشیه نشینی به توسعه شهری اطلاق می شود كه بدون برنامه ریزی، هدایت، كنترل وبدون رعایت مقررات شهرسازی توسط توده مردم ایجاد می شود. امروزه ساخت وساز های غیرمجاز به گونه ای وسیع تر و سازمان یافته تر از سابق به شكل زاغه و.... تحت عنوان بخش بازار غیر رسمی درحال تكوین است. در تحقیقات انجام شده به حقیقتی ملموس ومنطقی اشاره می كنند.:
زمانی كه روستائیان بی زمین از انزوا می گریزند وبه حاشیه شهرها روی می آورند. درواقع به نوعی انتخاب دست می زنند.آنان فالاكتی را رها می كنند وفلاكتی دیگر بر می انگیزند. به نظر آنها شهر افق امكانات وآزادی است، حركت اینان تحت تأثیر دوعامل گریزاننده در موطن و جذب كننده در شهرهای كلان می باشد.
همه تعاریف بیان شده با همه روشنگری های نهفته درآن هنوز از حقیقت پدیده حاشیه نشینی به دور است. زیرا كه حاشیه نشینی پدیده ای پیچیده، ناهمگون وگسترده واز آن دسته حقایق اجتماعی است كه هرچند یك پدیده اما خود دردرون خویش دارای ابعاد گوناگونی است. بنابراین برای شناخت آن باید هم از بعد فضایی به آن پرداخت وهم هرمحدوده حاشیه نشین را با خودش بررسی وتبیین كرد تا بتوان راه حل مناسب ارائه كرد كه به طور اصولی با انواع دیگر طرح های سامان بخشی برای حاشیه نشینان متفاوت است.
حاشیه نشینی را می توان یك نوع محرومیت خواند.آنچه كه محرومیت ها را به وجود می آورد و موجب توسعه روز افزون آن می شود فراموش كردن اقشار ضعیف در برنامه ها، برنامه ریزی هاوضعف مدیریت در تشخیص درست، به هنگام وارائه ی راه حل مناسب وسود بخش برای آحاد جامعه می باشد، این پدیده یك مسأله ای اجتماعی است و برای درك آن باید دیدگاهی جامع نگر داشت.
از آنجا كه غفلت برنامه درپرداختن به بخشی از جمعیت كشور موجب منتفی شدن نیازمردمان به سرپناه نمی شود.بنابراین حاشیه نشینان حذف یا فراموش شده نیاز به مسكن وسرپناه خود را درچارچوب ها غیر رسمی تدارك می بینند كه آسیب های محیطی نیز از پیامدهای آن خواهد بود[1].رشد بی رویه و بدون برنامه واحدهای مسكونی، نواحی گسترش یافته را شدیداً دچارمعضلات عدیده نهادهای تمدنی، رفاه اجتماعی، خدمات شهری وعمومی می كند.آموزش وپرورش،بهداشت،درمان روانی وجسمانی،آب آشامیدنی بهداشتی، برق، گاز، تلفن، ساماندهی بافت شهری، سیستم فاضلاب، زیبا سازی محیط شهری، كوچه، خیابان،پیاده روها، بوستانها و بخصوص درمناطق سكونت محرومان روز به روز پیچیده تر و سخت تر می شود.
وجود نابرابری های حاد وعدیده در جوامع كه بارزترین نماد آن نابرابری های اقتصادی واجتماعی است كه با تفاوت هایی نیز درشناخت امكانات بالقوه جامعه، برخورداری ازفرآیند دریافت علم، حرفه وفن ،حق انتخاب شغل، سطح ونحوه زندگی دلخواه ، بهره مندی از مواهب خدادادی طبیعی وثروت های ملی، حضور درحوزه های سیاسی .اجتماعی، چتر حمایت های قانونی، مدنی و شهروندی و وسایلی از این دست درافراد این قشر از جامعه منجر به بهبود كیفیت زندگی آنان می شود قابل ارائه تبیین و تعطیل است.
الف ) بیان موضوع وتشریح آن
وضعیت عمومی زندگی شهری دركشورهای رو به توسعه اوضاع نگران كننده ای را طی دهه های گذشته بوجود آورده است مسائلی چون افزایش شتابان جمعیت، رشد فقر،كاهش شاخص های كیفیت زندگی، ازدیاد بیكاری، رشد سكونتگاه های غیر رسمی و آلودگیهای زیست محیطی شهرهای این كشورها را با بحرانهای متعددی روبه‌رو ساخته است.اسكان غیررسمی به واقع یكی از بارزترین چهره های فقر شهر دربیشتر شهرهای مهاجرپذیر كشور ماست كه به عناوینی هم چون حاشیه نشینی، سكونتگاههای خودرو،مسكن های نابهنجارواجتماعات آلونكی ومانند اینها نیز شناخته می شوند بطور كلی حاشیه نشینی وزاغه نشینی دركشور ما از حدود سال 1320 شروع شده و تا سال1350 به شدت رشد كرده است به طوری كه تعداد حاشیه نشینان در7 شهر اهواز، بندرعباس،بوشهر،شیراز ،كرمان،كرمانشاه و همدان درسال 1350 نسبت به سال 1320 بیش از 11 برابر شده است.وقوع انقلاب اسلامی وجنگ تحمیلی نقش مهمی درافزایش جمعیت شهرها وتوسعه شهرنشینی داشته است به طوری كلی اسكان غیررسمی درایران به دلایل نهادی با كاستی های برنامه ریزی شهری وناكارآمدی بازار رسمی زمین ومسكن رخ داده است پیدایش و گسترش محلات حاشیه ای واسكان غیر رسمی از مهمترین چالشهای توسعه پایدار شهر یزد به شمارمی رود.
ب)اهمیت وضرورت تحقیق:
جریان وتوسعه شهری درایران طی 20 سال گذشته باعث گردید كه جمعیت شهرنشین بالغ بر دو برابرگردد و پیش بینی ها حكایت از ادامه سریع این رشد را دارند درحال حا ضر سرعت توسعه شهری ازظرفیت وتوانایی دولت وشهرداریها درگسترش زیر ساخت ها وارائه خدمات وایجاد اشتغال پیشی گرفته است درنتیجه پدیده اسكان غیر رسمی به سرعت و به صورت بی قاعده گسترش یافته است تراكم جمعیت درمناطق حاشیه نشین به طور متوسط حدود200 نفر درهكتاراست كه نسبت به متوسط تراكم شهری در28 شهر كشور 5 برابر شده است با توجه به مسائل خدمات شهری می توان ادعا كرد كه مسكن نابهنجار یكی از مهمترین مسائل برنامه ریزی شهری جهان سوم را تشكیل می دهد مسكن نابهنجار منعكس كننده رشد غیر منطقی شهری خاصه به صورت تك قطبی درجهان سوم است ساماندهی اسكان غیر رسمی،عدالت توزیعی درفضا رامحقق می كندكه خود تامین كننده عدالت اجتماعی ، حقوق شهروندی وجوهر برنامه ریزی شهری و مسكن ومبنای ضروری ایجاد جامعه مدنی وتوسعه پایدار است. ضرورت پرداختن به مسائل بحرانی سكونتگاههای غیر رسمی شهر یزد، آشنایی مقامات دولتی با الگوی توانمند سازی وسازماندهی این گونه بافت ها وبهبود نگرش مدیران شهری درنهایت رسیدن به توسعه پایدار وعدالت اجتماعی درشهر می‌باشد.
ج) پیشینه تحقیق:
حاشیه نشینی درجهان از سابقه طولانی برخوردار است،آبرامز مراحل ایجاد سكونتگاههای غیرقانونی را یروزی مناطق شهری برای ایجاد سرپناه ومسكن قلمداد می كند و آنرا بوسیله قانون اجبار واجبار قانونی تعریف می كندتورنر در مورد چنین سكونتگاه هایی نظر مثبت دارد و آن رابه عنوان راه حل موفقیت آمیز برای مشكلات مسكن مناطق شهری دركشورهای درحال توسعه می داند منابع و تحقیقات داخلی درزمینه اسكان غیر رسمی بیشتر به رساله های دانشجویان دانشگاه ها و مقالات منتشر شده درمجلات پژوهشی اختصاص دارد ازرساله هایی كه میتوان نام برد:
1- كمانرودی كجوری درخصوص دستیابی به فضاهای شهری درخود و راه حل مناسب جهت اصلاح ورسمیت بخشیدن به وجوهكالبدی وحقوقی اجتماعات اسكان غیر رسمی منطقه6 تهران كوشیده است تاضمن شناسایی مشكلات ومحدودیت ها وقابلیت ها گزینه مناسب را جهت كمك به تصمیم گیری آگاهانه مدیران ارائه كند.[2]
2- باوی بابررسی اسكان غیر رسمی درجهان وایران به بررسی شكل گیری اسكان غیر رسمی درمحله ملاشیه ،اهواز می پردازد وراهكارهای مناسب جهت ساماندهی این محله ارائه می دهد.
3- كعب عمیر پیدایش محلات حاشیه ای رامهمتر معضل شهر اهواز می داند وبه بررسی چگونگی پیدایش و ویژگیهای ساكنین ومشكلات محله غیر رسمی كارون می‌پردازد.
4- تورنرد 1969 درمورد چنین سكونتگاه ها یی نظر مثبت دارد و آن را به عنوان راه حل بسیار موفقیت آمیز برای مشكلات مسكن شهری كشورهای درحال توسعه می‌داند.[3]
د) وضعیت محدوده مورد مطالعه :
دراستان یزد، شهر یزد( مجموع شهرهای یزد،حمیدیا، وشاهدیه ) با جمعیتی بیش از 410000 نفر درسال 1381 بیش از 60 درصد ازجمعیت شهرنشین استان، 59% شاغلین باتحصیلات عالی، 61% ازمراكز آموزش عالی 58% پزشكان شاغلو 62% از مصرف انرژی استان را به خود اختصاص داده است.
درحالیكه دومین شهراستان تنها 7% از جمعیت شهر نشین، شاغلین باتحصیلات عالی،پزشكان شاغل و 4/6% از كل مصرف انرژی استان را درخود پذیرا است.[4]
هـ ) سوألات تحقیق:
1- آیا بهبود وارتقای مولفه های اجتماعی درتوانمند سازی اسكان غیر رسمی محله «حسن آباد» تأثیر دارد؟
2- آیا بهبود وارتقاء مولفه های اقتصادی درتوانمندسازی اسكان غیر رسمی محله«حسن آباد» تأثیر دارد؟
3- آیا بهبود وارتقای مولفه های خدماتی درتوانمند سازی اسكان غیر رسمی محله «حسن آباد»تأثیر دارد؟
4- آیا بهبود وارتقای مولفه های كالبدی درتوانمند سازی اسكان غیر رسمی محله«حسن آباد»تأثیر دارد؟
5- آیا بهبود وارتقای مولفه های مدیریتی درتوانمند سازی اسكان غیر رسمی محله «حسن آباد»تأثیر دارد؟
فرضیات تحقیق :
1- از طریق بهبود ارتقای مولفه های اجتماعی می توان به توانمند سازی اسكان غیر رسمی محله «حسن آباد»پرداخت.
2- از طریق بهبود ارتقای مولفه های اقتصادی می توان به توانمند سازی اسكان غیر رسمی محله «حسن آباد»پرداخت.
3- از طریق بهبود ارتقای مولفه های خدماتی می توان به توانمند سازی اسكان غیر رسمی محله «حسن آباد»پرداخت.
4- از طریق بهبود ارتقای مولفه های كالبدی می توان به توانمند سازی اسكان غیر رسمی محله «حسن آباد»پرداخت.
5- از طریق بهبود ارتقای مولفه های مدیریتی می توان به توانمند سازی اسكان غیر رسمی محله «حسن آباد»پرداخت.
و) روش تحقیق:
نوع تحقیق كاربردی است و روش آن توصیفی تحلیلی است امعه آماری مورد مطالعه محلات غیر رسمی حاشیه شهریزد( محله حسن آباد) می باشد برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز و پاسخگویی سوألهای تحقیق از روش كتابخانه، ابزار پرسشنامه،مصاحبه، مشاهده بهره گرفته می شود نوع نمونه گیری تصادفی برای تجزیه وتحلیل پردازش اطلاعات ازنرم افزار spss و Excel استفاده شده است .
الف ) خلاصه‌ای از شرایط جغرافیایی ( طبیعی )
استان یزد بامساحت 131575 كیلومتر مربع كه حدود8 درصد از مساحت كل كشور را شامل می شود در قسمت مركزی فلات ایران وبین 29 درجه و52 دقیقه تا33 درجه و27 دقیقه عرض شمالی و 52 درجه و55 دقیقه تا 56 درجه37 دقیقه طول شرقی واقع شده است استان یزد تقریباً درمیانه فلات مركزی ایران ودر حاشیه كویر مركزی كه فضای بین دو كوهستان البرزدرشمال و زاگرس درغرب را شامل می شودقراردارد 50 درصد ازمساحت استان را كویر پوشانده كه ازنظر دارا بودن مناطق كویری وبیابانی بعد ازسیستان و بلوچستان در رده دوم قرار دارد.
ویژگیهای انسانی واقتصادی
استان یزد درسال 1375 دارای 10 شهرستان ،20 بخش، 23 شهر،51 دهستان و21 كانون شهری و359 آبادی بوده است ومتوسط رشدسالیانه جمعیت استان به تفكیك مناطق شهری و روستایی به درصد عبارتست از: رشدجمعیت كل استان : 05/2، رشد جمعیت شهری 71/2 و رشد جمعیت روستایی 085/0- بوده است نسبت جنسی استان یزد به تفكیك شهری وروستایی عبارتست از : كل استان :105،شهری:106 و روستایی 104 می باشد. وجمعیت فعال آن 579012 كه 214304 نفر شاغل و 11824 نفر بیكار بوده اند وجمعیت غیرفعال آن 346110 نفر بوده است .از كل جمعیت فعال 12 درصد دربخش كشاورزی، 44 درصددربخش خدمات و 44 درصد دربخش صنعت مشغول به كار بوده اند.[5]
تقسیمات اداری:
براساس تقسیمات سیاسی واداری سال 1380 كشور، استان یزد مشتمل بر 10 شهرستان و19 بخش و 51 دهستان و 21 كانون شهری و 359 آبادی است.
مشخصات آب و هوایی:
استان یزد به لحاظ عرض جغرافیایی در منطقه جنب حاره قرارگرفته وتحت تأثیر شرایط آب و هوایی فلات مركزی ایران است با این وجود به علت تفاوت درارتفاع وتوپوگرافی ازتنوع اقلیمی برخوردار است به طور كلی منطقه درزمستان تحت تأثیر توده های بری قطبی ار شمال شرق وشمال، جریانات اروپای شمال غربی ازاواسط پاییز تا اواسط بهار و تابستان توده هوای صحرایی عربستان وصحرای آفریقا از جنوب وجنوب غرب و حاكمیت پر فشار جنب حاره قرارمی گیرد متوسط درجه حرارت سالانه از پست ترین تا مرتفع ترین نقاط بین 5/6 تا 23 درجه سانتی گراد متغییر است اگرچه استان یزد سالانه به طور متوسط تحت تأثیر 17 مركز كم فشار باران زا ازجهت غرب و شمال غرب قرار دارد لیكن این سیكلونها درحین عبور از خشكی های شمالی وسیع ،فرسایش رطوبتی پیدا نموده به همین دلیل بارندگی استان یزد چندان قابل توجه نمی باشد با این وجود میانگین سالانه بارندگی درمناطق كویری 40 میلی متر ودر ارتفاعات شیركوه 380 میلی متر می باشد به علت غالب بودن شرایط خشكی میزان تبخیر زیاد است به نحوی كه در یزد روزانه به 5/11 میلی متر ودرسال به 4200 میلی متر می رسد ازمهمترین خصوصیات اقلیمی استان یزد پدیده طوفان شن است كه این مهم درمناطق كویری وكم ارتفاع وقوع بیشتری دارد درشهر یزد وقوع این طوفانها به 37 روز درسال می رسد جهت غالب باد در استان عبارت از :
1- شمال غربی 2- غربی 3- جنوب شرقی
با توجه به طبقه بندی اقلیمی به روش دومارتن، 2/97 درصد ازمساحت استان یزد دراقلیم خشك ،6/2% اقلیم نیمه خشك و تنها 2/0 درصد را اقلیم مدیترانه ای شامل می شود وبطور كلی تر درگیری استان یزد درناحیه بیابانی ونیمه بیابانی ایران از سویی و وجود عوارض طبیعی مهمتر و مرتفع شیركوه وخرانق درمسیر جریانهای غربی از جانب دیگر باعث خلق پهنه های ژئو مورفولوژیكی متعدد ونزدیك به هم شده است دشت یزد- اردكان كه شهر یزد بر بستر آن شكل گرفته است وجزئی ازآن به شمار می‌رود شیب این دشت از ارتفاعات شیركوه درجنوب شروع وبه سمت شهر یزد ودر ادامه كویر سیاهكوه ختم می شود بنابراین شهر یزد دارای شیب نسبتاً ملایمی ازجنوب غرب به شمال است توزیع شیب دردشت یزد- اردكان نشان می دهد كه اراضی با شیب كمتر از15 درصد بیش از 84 درصد مساحت و اراضی باشیب بالاتر از 15% كه برای توسعه شهری مناسب نیست حدود 16% از سطح دشت را پوشش داده اند
استان یزد فقدان منابع آب كافی جهت اقدامات اساسی كه بیشتر نیاز به آب دارند شده‌اند.
تا پیش از این تنها منبع تأمین آب شهر یزد آبهای زیرزمینی بوده اند كه تكنیك سنتی برداشت ازآنها قنات بشمار می رفته است متعاقب آن چاه های عمیق ونیمه عمیق حفر گردیدند كارحفر و بهره برداری ازچاههای عمیق ونیمه عمیق این منطقه از سال 1333 شمسی آغاز شد درحال حاضر فقرمنابع آب منطقه و روند نزولی سطح آب زیرزمینی زمینه انتقال آب را ازحوضه های خارج ازمنطقه فراهم كرده است.
نقش دولتها:
یكی از عللی كه برای اسكان غیر رسمی گفته می شود مسأله زمین ومسكن می باشد.طبق بررسی انجام گرفته همراه با افزایش جمعیت شهرها به دلایلی مانند:
الف) افزایش سود حاصل ازفعالیت تجاری
ب) افزایش تقاضا برای مسكن
پ) افزایش هزینه های تاسیساتی وخدماتی حداكثر بهای زمین وقیمت متوسط آن افزایش مداوم دارد. اما تا زمانی كه محدودیتی برای گسترش پهنه شهر وجود نداشته باشد به دلیل امكان تبدیل كاربری زمین شهری درگسترش خود پذیرای كم درآمدها خواهد بود ولی اگر گسترش شهر به دلیل عوامل طبیعی ومصنوعی واراده برنامه ریزی شهری امكانپذیر نباشد قیمت حداكثر زمین و متوسط آن با شتاب بیشتری افزایش می‌یابد وقیمت حداقل زمین ازحد توان كم درآمدها افزون تر خواهدگشت. در این حالت و درصورت عدم عرضه زمین ارزان برای كم درآمدها آنان به تفكیك غیر رسمی زمین روی خواهند آورد.
گرایش اولیه دولتهای كشورهای توسعه یابنده بعد از رو به روشدن با این مسأله ساخت مسكن متعارف برای حاشیه نشینان وانتقال آنان به ساختمان های مذكور بود. درعوض باوضع مقررات ومحدودیت ها سعی داشتند ازنفوذ مهاجران جدید به شهرها واسكان درآنها ممانعت نمایند (نمونه آن درایران ساخته شدن كوی 13 آبان)اما این رویه مسكن سازی با عنوان مسكن اجتاعی به دلایل زیر باشكست مواجه شد :
الف) تحمیل هزینه بسیار بالابر دولت ودرنتیجه عدم امكان دولت برای سرمایه گذاری امور زیر بنایی و صنایع مادر
ب) با وجود اینكه ساخت مسكن اجتماعی راه حلی برای انبوه مهاجران كم درآمد محسوب نمی شود تشویقی برای مهاجرت بی حساب است.
پ) باقی نماندن واحدهای مسكونی تحویلی نزد گروههای كم درآمد ناشی از نفعت زا بودن فروش آن به دنبال شكست مسكن اجتماعی.
درایران دربرنامه اول تو سعه جمهوری اسلامی (72-1368) دربخش مسكن برنامة‌كمكی درباره كم درآمدها و اسكان غیر رسمی وجود نداشت. دربخش سیاست های كلی« اولویت دادن به تأمین مسكن برای اقشار محروم» و در بخش سیاست های اجرایی «استفاده از ساز و كار نرخ ترجیحی » مطرح شد اما به دلیل تعجیل درتدوین برنامه اول همچنین اعمال سیاست های آزادسازی باعث شد كه برنامه های تفصیلی درمورد كم درآمد ها به مرحله عمل نرسد وسهم كم درآمدها كمتر از پیش شود. دربرنامه دوم توسعه ( 78-1374) هم سعی برآن بود كه ضعفهای بخش مسكن ازطریق تكمیل نظام كمكهای اعتباری، قائل شدن وام وكمك به احداث شهرهای جدید وآماده سازی برطرف شود كه این مشروط به كاهش سطح زیربنای واحد مسكونی گردید .دراین زمینه برنامه تصحیح وتعادل بخش بازار مسكن از طریق « مسكن حمایت شده» برای میان درآمدها وجبران شكست بازار مسكن از طریق «مسكن اجتماعی » برای كم درآمدها در دستور كار قرار گرفت. بدین ترتیب ساخت مسكن اجتماعی درقالب قرار داد اجاره به شرط تملیك برنامه بخش مسكن برای رفع اسكان غیر رسمی راتشكیل داد .اما این برنامه به دلیل شرایط و مقررات حاكم بر آن نمی توانست اقشار كم درآمد را پوشش دهد.
جغرافیای شهری محدوده مورد مطالعه:
استان یزد با مساحتی معادل76156 كیلومتر مربع درحاشیه كویر نمك درمركز ایران بر روی عرض جغرافیایی 30-33 و 48-29 شمالی وطول جغرافیایی 45-52 و56-30 شرقی نصف النهار گرینویچ قرارگرفته است.
یزد كه دركمربند خشك نیمكره شمالی قرار گرفته پل ارتباطی بین مناطق شمالی وجنوبی كشور بوده وجاده معروف (سنتو) كه بندرعباس رابه تهران متصل می كند ازمیان این استان و شهرستان یزد می گذرد استان یزد ازسمت شمال به استان اصفهان وجنوب به استان كرمان وفارس وشرق به استان خراسان وكرمان ومغرب به استان اصفهان محدود می شود.
استان یزد دارای 8 شهرستان (ابركوه- اردكان-تفت – مهریز- میبد – بافق – صدوق - یزد)
شهرستان یزد به دلیل واقع شدن مركز استان درآن و برخورداری جاذبه های شغلی،رفاهی و تمركز اداری پرجمعیت شهرستان استان بوده وبا جمعیت حدود 360129 نفر حدود 52% از جمعیت استان را درخود جای داده است، ازنظر آب وهوا استان یزد دارای تنوع آب وهوایی قابل ملاحظه ای درمنا طق مختلف می باشد و در نواحی كوهستانی آب وهوا ی ملایم ودارای ویژگیهایی ییلاقی است واز سوی دیگر در مركز ومشرق استان، كویر های نمك ودشتهای وسیع وعریان قرار گرفته كه درجه خشكی و دما زیاد است نوسان دما درفصول مختلف سال وحتی درشب و روز زیاد است بگونه ای كه میزان دما در طول سال بین حداقل 20 درجه زیرصفر تا 46 درجه بالای صفرنوسان دارد متوسط بارندگی سالانه دردشتهای استان حدود 59 میلی متر و در ارتفاعات بین 112و 470 میلی متر متغییر می باشد.[6]
شهرستان یزد مركز استان یزد بوده ودره ای وسیع و خشك بین كوههای شیركوه وخرانق واقع شده و از شمال به شهرستان اردكان و از مشرق به شهرستان بافق و از سمت جنوب وجنوب غربی به تفت و از سمت مغرب به اصفهان محدود می شود.
اصول اساسی تبیین اسكان غیر رسمی :
- كشورهای توسعه یابنده درراه توسعه به دلیل رشد سریع جمعیت ودرهم شكستن اقتصاد معیشتی مبتنی بركشاورزی، بافرآیند صنعتی شدن، بارشد شهر نشینی شتابانی مواجه می شوند.
-دركشورهای توسعه یابنده منابع محدود ونابرابری طبیعی وجغرافیایی موجود باعث تقدم بهره مندی بخشی از گروههای اجتماعی وكنارگذاشتگی سایر گروه ها به ویژه مناطق روستایی می گردد.
- بخشی از جامعه كه ازمواهب اولیه توسعه بهره مند شده اند با تشكیل امكانات اقتصادی واجتماعی درمناطق توسعه یافته تر به آن جا روی می آورند تا جزئی اند امواره ازمجموعه اجتماع واقتصاد آنها گردند.
- اقتباس غیر واقع بینانه كشورهای توسعه یابنده ازضوابط ومعیارهای آرمانی شهر سازی كشورهای پیشرفته منطبق باشرایط اقتصادی واجتماعی آنها( رشدجمعیت وپایین بودن درآمد بخش اعظم جامعه ) نیست.
- كم درآمدها در زمینه مسكن به دلیل كاستی های برنامه ریزی مسكن نه تنها ازكمكهای دولت محرومند بلكه نهادهای جدید اقتصادی یعنی بانك ها نیز آنان را زیرپوشش نمی گیرند.
- كم درآمدها نا امید از برنامه ریزی كالبدی رسمی كه معیارها و ضوابط آرمانی آن حق شهروندی را از آنان سلب می كند به پهنه هایی ازمنطقه شهری روی می آورند كه فاقد ضوابط پایداری وهمه جانبه ای است ومعمولاً بیرون ازحریم شهرها قرار دارند، درآن جا و به طور پنهان مسكن غیر رسمی می سازندوحاشیه نشین نام می گیرند و در نهایت نهادهای خدماتی را ناگزیر به خدمات رسانی می كنند.
- كاستی برنامه ریزی كالبدی دراین جاست كه مانعی برای دستیابی كم درآمدها به خرد وفنون شهرنشینی وشهرسازی گردیده واز ارتقای دانش شهرنشینی واعطای حقوق شهروندی به مهاجران روستایی كم درآمد بازمانده است، درنتیجه هزینه خدمات رسانی به محیط های فراموش شده كم درآمدها را هنگفت می سازد.[7]
علل حاشیه نشینی :
«ازدیدگاه هیراسكار علل اصلی حاشیه نشینی عبارتند از:
1-شتاب صنعتی شدن 2- رشد جمعیت 3- فقدان منطقه بندی 4- تمركز زدایی 5- فقدان تعلیم وتربیت 6- فقر7- تعمیر و نگهداری8- كمبود انرژی (سوخت) امری كه حكومت محلی برای توسعه شهر باید به آن توجه لازم را بنماید[8].»
ازدیدگاه دیگر درتبیین علل حاشیه نشینی می توان دو دسته علل را درنظر گرفت[9] الف) علل ساختاری ب) علل غیر ساختاری
الف) علل ساختاری كلان: 1- رشدفزاینده جمعیت كشور در دهه های گذشته ومهاجرت نیروی كار روستایی به شهرها خاصه كلان شهرهای كشور2- فقدان سیاستها وفقدان راهبردهای هماهنگ توسعه اقتصادی، اجتماعی وآمایشی درسطح كلان ومنطقه ای 3- تشدید نابرابری درتوزیع منابع قدرت، ثروت ودرآمد وبروز عدم تعادلهای منطقه ای4- فقدان سازكارهای اجتماعی – اقتصادی درجهت توانمند سازی ومشاركت وتجهیز مردم برای ایجاد شرایط مناسب برای كار و زندگی تازه واردان به شهرها 5- نارسایی نظام مدیریت وبرنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای.
ب) علل غیر ساختاریك 1- عدم توسعه مناسب نظام آموزشی،فنی وحرفه ای درمناطق شهری و روستایی و فقدان مكان های مناسب ولازم برای آموزش كار و حرفه درمناطق فقیر نشین شهرها2- فقدان برنامه های توسعه اجتماعی فرهنگی وآماده سازی وتوانمندسازی فردی و اجتماعی درمناطق غیررسمی برای خود اتكایی اقتصادی واجتماعی در زندگی جدید شهری 3- عدم توجه به سرمایه گذاری مسكن ارزان قیمت درمحله های محروم وحاشیه ای كلانشهرها4- فقدان سیاست اجتماعی خاص برای جوامع و مناطق محروم شهری و نبود سازكارهای اجتماعی به جهت عرضه خدمات حداقل زندگی دراین جوامع 5- نبود سیاست وبستر مناسبی برای تجهیز تشكل های خود جوش مردمی درمنا طق محروم شهری و عدم حمایت سازمانها و مدیریت شهری از شكل گیری انجمنها و تشكلها و نهادهای اجتماعی و عمرانی غیردولتی 6- عدم فرهنگ سازی درجامعه شهری جهت فراهم كردن موجبات جذب وادغام گروه ها واقشار به تدریج دربافتهای متعارف شهری 7- عدم برنامه ریزی های اجتماعی همراه برنامه های فیزیكی واقتصادی وفقدان توجه به ابعاد اجتماعی شهر سازی و توسعه شهری 8- نبود رویكردها، برنامه ها وسیاستهای جامع نگر درمدیریت ونظام برنامه ریزی شهری.
ازعلل اصلی حاشیه نشینی كنارگذاشتن اجباری بخشی از جامعه در روند توسعه است. عدم تعادل دربخش های اقتصادی درمناطق مختلف باعث ایجاد سیل مهاجرت جمعیت كه میزان طبیعی رشد آن نیز بالااست به سوی شهرهای بزرگ می‌گردد.هرچند به گفته لوئیس ،مزد شهری باید حداقل 30 درصد بیشتر از متوسط درآمد روستایی باشد تا كارگران را به مهاجرت ازمناطق مسكونی شان ترغیب كند اما دورنمای اقتصادظاهر فریب شهری آن چنان اغوا كننده است كه روستایی درمانده را بدون آنكه فرصتی برای نگریستن به پیامدهای اقدام خود داشته باشد به مهاجرت وا می دارد.
جهت دریافت فایل مطالعه و بررسی عوامل مؤثر درپیدایش وگسترش اسكان غیر رسمی درشهر یزد لطفا آن را خریداری نمایید
قیمت فایل فقط 2,900 تومان
برچسب ها : مطالعه و بررسی عوامل مؤثر درپیدایش وگسترش اسكان غیر رسمی درشهر یزد , جغرافیا , اسكان غیر رسمی , حاشیه نشینی , توسعه شهری , استان یزد , دانلود مطالعه و بررسی عوامل مؤثر درپیدایش وگسترش اسكان غیر رسمی درشهر یزد , اسكان غیر رسمی , حاشیه نشینی , توانمندسازی , ساماندهی