دسته: علوم انسانی مقاله بررسی نظریه تكامل شغلی دونالد سوپر در 35 صفحه ورد قابل ویرایش
قیمت فایل فقط 3,500 تومان
مقاله بررسی نظریه تكامل شغلی دونالد سوپر در 35 صفحه ورد قابل ویرایش
فهرست مطالب:
موضوع صفحه
مقدمه..................................................................................................................... 2
خویشتن پنداری..................................................................................................... 5
فرایند انتخاب شغل................................................................................................ 10
فعالیت های تكاملی................................................................................................. 14
بلوغ شغلی.............................................................................................................. 16
مفاهیم گسترده در نظریه سوپر............................................................................ 19
رنگین كمان شغلی ، زندگی سوپر......................................................................... 27
راهبردهایی برای استفاده از LCR در مشاوره.................................................... 29
تحقیقات انجام شده .............................................................................................. 32
منابع...................................................................................................................... 35
مقدمه
سوپر در ارائه نظریه اش به شدت تحت تاثیر خویشتن پنداری قرار گرفته است. یعنی او معتقد است هر فردی شغلی را انتخاب می كند كه متناسب با عقاید وپندارش درباره ی خودش باشد. سوپر در ایجاد نظریه اش تحت عقاید بوهلر در زمینه رشد نیز قرار گرفته است. بوهلر كه یك متخصص روانشناسی رشد است، زندگی را تركیبی از از دوره های متعدد ومشخص می داند. دوره اول را دوره رشد می نامد كه از لحظه تولد آغاز وتاسن چهارده سالگی ادامه می یابد. سپس دوره مكاشفه شروع می شود كه سنین پانزده تا بیست وپنج سالگی را در بر می گیرد. دوره سوم را ابقاء می نامد كه از سن بیست وپنج سالگی آغاز ودر حدود سن شصت وپنج سالگی پایان می پذیرد. دوره آخر به افول معروف است واز سن شصت وپنج سالگی به بعد آغاز می شود وتا پایان زندگی ادامه می یابد. نقش ها و وظایف وفعالیت های انسان در هر دوره متفاوت وجداگانه با دوره‌های دیگر است. سوپر با تأسی بر عقاید بوهلر كامل ترین نظریه در زمینه انتخاب شغل وتعیین مسیر تكاملی انتخاب شغل وحرفه را پیشنهاد نموده است. (شفیع آبادی، 1382، ص 131)
سوپر به مسیر تكاملی انتخاب شغل وبلوغ شغلی وحرفه ای بیشتر از انتخاب شغل توجه دارد. زیرا معتقد است انتخاب شغل یكی از نتایج تكامل وبلوغ شغلی وحرفه ای است . بنابراین اگر مسیر تكاملی انتخاب وبلوغ شغلی وحرفه ای مورد مطالعه وبررسی قرار می گیرد ومشخص شود كه فرد بطور كلی در طی این مسیر از چه مراحلی می گذرد، در این حالت هدایت شغلی وحرفه ای فرد با توجه به مسیر ومراحل شناخته شده بسیار ساده تر وعملی تر خواهد بود. به نظر سوپر عوامل زیر مستقیماً در مسیر تكاملی انتخاب شغل وحرفه دخالت دارد.
1. عوامل نقشی: كلیه عواملی را شامل می شود كه در محیط نقش فرد را معین ومشخص می سازند. بعنوان مثال، نقش فرد را در جامعه بعنوان معلم، مهندس، مشاور، پلیس، وغیره می توان مشخص كرد. هركدام از این نقشها برای فرد ارزش واهمیت خاصی دارد كه ممكن است همانند ویا مغایر با ارزش واهمیتی باشد كه از طرف جامعه برای نقش مورد نظر تعیین گردیده است. به عبارت دیگر، احتمال دارد تصور فرد از شغل مورد نظرش با تصور كلی جامعه از آن شغل یكسان نباشد. فرد با در نظر گرفتن ارزش واهمیتی كه شخصاً برای نقش هر شغل قائل است ونیز با توجه به ارزش اجتماعی نقش هر شغل به انتخاب یكی از مشاغل مورد علاقه خود اقدام می نماید.
2. عوامل فردی: كلیه خصوصیات فردی نظیر هوش، توانائی های خاص، رغبت ها وارزش ها در زمره ی عوامل فردی قرار می گیرند. این عوامل نیز بدون شك در تعیین مسیر تكاملی انتخاب شغل وحرفه موثر می باشند.
3. عوامل موقعیتی: زمینه های خانوادگی، وضع اجتماعی واقتصادی ، رابطه عرضه وتقاضا، میزان دستمزد و حقوق در زمره ی عوامل موقعیتی بشمار می آیند. این عوامل نیز در تعیین مسیر تكاملی شغل وحرفه و در نتیجه در انتخاب شغل تأثیر قابل انكاری دارند.
گفتیم كه درنظریه تكاملی سوپربر خویشتن پنداری تاكید زیاد می شود. به نظر سوپر وهمكارانش(1963) اولین عامل موثر در تعیین مسیر تكاملی انتخاب شغل وحرفه پندار وعقیده انسان درباره خودش می باشد. با مرور مختصری در نوشته های پیروان مكتب اصالت انسان بخوبی آشكار می شود كه اولاً خویشتن پنداری مهمترین عامل تعیین كننده نوع رفتار انسان می باشد.(وایلی 1961) . ثانیاً تعاریف جداگانه ومتعددی درمورد خویشتن پنداری توسط محققان ابراز شده است. گرچه تعاریف ارائه شده به ظاهر متفاوتند، ولی همگی معنی ومفهوم تا حدودی یكسانی را درباره ی خویشتن پنداری بیان می كنند.(همان)
خویشتن پنداری
به نظر اوهارا و تیدمن (1959) خویشتن پنداری عبارت از مجموعه ارزشیابی های انسان درباره خودش می باشد. دراین تعریف به جنبه های مختلف انسان از قبیل استعدا، رغبت، طبقه اجتماعی، وارزش توجه كامل مبذول می گردد. به نظر اوهارا وتیدمن قدرت وتوانائی انسان برای ارزشیابی از وضع موجود، بخشی از خویشتن پنداری فرد را تشكیل می دهد. لذا به نظر اوهار وتیدمن خویشتن پنداری عبارت از مجموعه تصورات انسان در باره خودش در موقعیت ها وزمینه های مختلف می باشد.
به نظر راجرز، خویشتن پنداری عبارت از نظام ادراكی انسان می باشد كه تعیین كننده شیوه زندگی است. به عقیده راجرز (1951) خویشتن پنداری نظام اداركی است كه به طور آگاهانه عمل می كند واز زمینه هائی نظیر درك توانایی های فردی، درك روابط فرد با خود وبا دیگران ، درك ارزشها ودرك هدف های زندگی تشكیل می گردد. لذا خویشتن پنداری نظام پویائی است كه با اعتقادات ، ارزش ها ، رغبت ها ، استعدادها و توانائی های فرد ارتباط دارد. این عوامل به نوبه خود تعیین كننده مسیر زندگی انسان می باشند. به نظر اسنیگ، وكومر (1949) نیز خویشتن پنداری مركب از ادراكات، احساسات، وطرز تلقی های انسان می باشد.
به نظر سوپر، (1957) خویشتن پنداری بر اثر تعامل بین انسان وعوامل محیطی رشد ونمو می نماید وتكامل می یابد. همچنین نظر دوستان ونحوه ارزشیابی وقضاوت دیگران موجب می گردد كه فرد نقش خود را در قبال اطرافیان تعیین كند وبه ایفای آن نقش بپردازد. گرچه انسان ارزشها ی دیگران را بطور كامل نمی پذیرد، ولی تمایل دارد بخاطر كسب مقبولیت اجتماعی بخشی از ارزشها را قبول كند.
سوپر وهمكارانش(1963) ضمن اشاره به عقاید كارتر در زمینه تاثیر خویشتن پنداری در مسیر تكاملی انتخاب شغل وحرفه، معتقدند خویشتن پنداری شغلی وحرفه ای عبارت از تمام اعتقادات وتصورات فرد است كه به نوعی با انتخاب شغل وحرفه ارتباط دارد ویا در مسیر تكامل ویا انتخاب شغل وحرفه اثر می گذارد. می توان گفت خویشتن پنداری شغلی وحرفه ای وسیله ای برای بررسی چگونگی مسیر تكاملی انتخاب شغل وحرفه است كه مآلاً به انجام شغل منجر خواهد شد.
تشكیل خویشتن پنداری از زمانی آغاز می شود كه یك نوزاد می فهمد كه موجودی جدای از پدر ومادر است. رشد و غنای خویشتن پنداری در طول زندگی ادامه پیدا می كند. رشد آن تحت تاثیر فرهنگ خانواده وتجاربی است كه ما با آنها برخورد می كنیم. سوپر(همانند خیلی دیگر از روانشناسان كه بر روی اهمیت یادگیری تاكید دارند) معتقد است كه اینكه ما چقدر می توانیم در یك حیطه مشخص خوب عمل كنیم، توسط تقویتی كه ما دریافت می‌كنیم می تواند كاهش یا افزایش یابد. اگر ما در رشته ریاضیات خوب عمل كنیم، نمرات بالایی در امتحانات ریاضی می گیریم واغلب برای معلوماتمان مورد ستایش قرار می گیریم، احتمالاً یك خویشتن پنداری ای قوی نسبت به ریاضیات داریم كه وابسته به این تقویت مثبت است. اگر در ریاضیات ضعیف عمل می كنیم، نمرات پایین می گیریم ومعلم واطرافیان دیگر به ما می گویند كه باید در ریاضیات بهتر عمل كنیم، ما یك خویشتن‌پنداری ضعیفی نسبت به ریاضیات داریم كه در ارتباط با این تقویت منفی است (اینترنت 1)
در حیطه سال مختلف زندگی مان ما تصویرهایی از خود می سازیم . بعضی اوقات این تصاویر واقعی، روشن وخوب تعریف شده اند و بعضی اوقات، غیر واقعی، مبهم ونامفهوم هستند. سوپر، اظهار كرد كه همه بخشهای خویشتن پنداری كه می تواند در شغل به كار گرفته شود خویشتن پنداری شغلی را می سازد. درونمایه اصلی نظریه سوپر این است كه هر فرد به دنبال این است كه خویشتن پنداری شغلی خویش را از طریق انتخاب شغل به نمایش بگذارد. (نیلز و هر، 2001)
تفكر درباره این موضوع، موضوعات دیگر را به ذهن متبادر می كند، یكی اینكه اگر یك فرد یك خویشتن پنداری نامفهوم یا ضعیف داشته باشد، به احتمال زیاد او انتخابهای شغل ضعیف یا كمتر راضی كننده خواهد داشت. دیگر اینكه شغل می تواند خسته كننده یا بی معنی باشد اگر فرد آن را ابراز توانایی های خویش (چیزی كه می توانند آن را به نحو احسن انجام دهند)، علائق خویش (چیزی كه بیشترین علاقه را برای انجام دادنش دارند)، وارزشهای خویش (چیزی كه فكر می‌كنند انجامش واقعاً مهم است) ندانند. سومین فكر این است كه اینكه ما چگونه بازخورد به فرزندانمان ، اعضای خانواده ، دانش آموز، كارگران و دوستانمان می دهیم، بسیار بسیار مهم است. اگر چه ما نمی خواهیم كه بازخورد غلطی به آنها بدهیم. این مهم است كه هم برای انتخاب شغل وهم كلاً برای زندگی ما به آنها حمایت مثبت بدهیم وكمك كنیم كه به مثبت ترین نگاه به توانائیهایشان است پیدا كنند. (همان)
چهار مرحله مكاشفه، تشخیص، همانند سازی، وایفای نقش به نظر سوپر در فرآیند رشد وتكامل خویشتن پنداری وجود دارند. این مراحل بشرح زیر قابل توجیه هستند:1) مرحله مكاشفه در تكوین خویشتن پنداری اهمیت فوق العاده ای را حائز است . زیرا اولین مرحله در شكل پذیری خویشتن پنداری است. در این مرحله فرد خود را به عنوان انسانی مجزا ومتفاوت از دیگران احساس می كند ودر ضمن از تشابهاتی كه با دیگران دارد نیزآگاه می شود. به مرور زمان با توجه به واقعیات محیطی ، فرد از طریق تجربیات به تكامل هستی خود می پردازد. به احتمال زیاد خویشتن پنداری شغلی و حرفه ای نیز بهمین ترتیب رشد می كند. به موازات تكامل رشد، فرد امكانات خود را جهت اشتغال به مشاغل متعدد و با تحصیل در رشته های گوناگون مورد سنجش و بررسی قرار می دهد.
2) تشخیص نیز در تكوین خویشتن پنداری از اهمیت خاصی برخوردار است . به عنوان مثال كودك به مرور زمان می آموزد كه دست زدن به بخاری داغ باعث سوختگی ناراحتی می گردد.در زمینه بزرگسالان نیز انسان ضمن مقایسه با دیگران به تشخیص امكانات وخصوصیات فردی موفق می شود. مثلاً پی می برد كه از دیگران احتمالاً چاق تر، لاغر تر، باهوش تر، ویا كم هوش تر است. مسلماً چنین تشخیصی موجب تصمیم گیری های خاص در زمینه های شغلی وتحصیلی می گردد. 3) مرحله همانند سازی نیز در تكوین خویشتن پنداری فرد اهمیت ویژه دارد. كودكان در سنین معین ضمن همانند سازی انسان از كارهای عام به كارهای خاص صورت می پذیرد. اگر نوجوانی تشخیص دهد كه شغل پدرش او را ارضاء نمی نماید، همانند سازی با مشاغل افراد دیگر را آغاز می كند. مثلاً فرزند بقال ممكن است با همسایه خود كه مهندس است همانند سازی نماید.4) ایفای نقش از طریق مرحله همانند سازی ایجاد می شود. كسی كه با شغلی ویا با فردی همانند سازی می كند، دوست دارد كه به انجام آن شغل بپردازد، ونقش فرد مورد علاقه خود را ایفا كند. لذا این مرحله نیز در تكوین خویشتن پنداری تأثیر بسزایی دارد.(شفیع آبادی،1382،ص134)
راهبردهایی برای استفاده از LCR در مشاوره شغلی
نمودار دوران زندگی سوپر برای شناسایی مقدار رشد شغلی مراجع در تنظیم اهداف برای مشاوره مفید است. برای مثال، اگر یك مشاور تشخیص دهد كه یك مراجع در مرحله مكاشفه سوپر قراردارد، یكی از اهداف مشاوره می تواند كمك به مراجع در محدود كردن انتخابهای شغلی شخص یا متعهد شدن به یك انتخاب باشد. یك نمایش از این سناریو می تواند یك دانشجوی تازه وارد باشد كه با انتخاب رشته مشكل دارد. چون خیلی از رشته ها جالب به نظر می رسند، كمك به این دانشجو برای یك تصمیم درست در انتخاب یك رشته اولین نقطه تمركز در جلسات مشاوره است. بخش فضای زندگی LCR می تواند به عنوان ابزار ارزیابی كیفیتی موثری استفاده شود. این ارزیابی عمدتا به دو طریق انجام می شود. ابتدا از مراجع خواسته می شود كه LCR كنونی وایده آل خود را رسم كند. اگر اختلاف هایی بین این دو بود، همانگونه كه در شكل نشان داده شده است. مشاور از مراجع می خواهد تا درمورد طرح هایی صحبت كنند كه بتواندLCR ایده آل است پیدا كند. مراجعان همچنین تشویق می شوند تا موانع ومشكلاتی كه آنهاامكان دارد كه با آنها در یك تلاش برای دستیابی به نقش های ایده آل برخورد كنند را شناسایی كنند.سپس به مراجعان پیشنهاداتی برای اینكه بتوانند از پس مشكلات برآمده وتلاش خویش را برای دستیابی به نقش های ایده آل بكنند داده می شود.
تحقیقات انجام شده:
درباره نظریه سوپر تحقیقات فراوان متعددی به عمل آمده است. ذكر تمام تحقیقات انجام شده در این مختصر كار محالی است. لذا فقط به برخی از آنها به طور خلاصه اشاره می شود.
بروفی (1959) در بیمارستانی واقع در نیویورك با دادن پرسشنامه ای از پرستاران خواست صفاتی را كه مربوط به آنها می شود از پرسشنامه انتخاب كنند ودرجای مناسب مشخص نمایند. این صفات به عقاید، ایده آلها، وترجیح های شغلی وحرفه ای آنها مربوط می شد. این گروه همچنین نوعی پرسشنامه رضایت شغلی وخویشتن پنداری افراد وجود دارد. لذا یكی از فرضیه های سوپر در زمینه ارتباط بین رضایت شغلی ورضایت از زندگی مورد تایید قرار گرفت.
سوپر و اوراستریت (1960) در تحقیقی خواستند بلوغ شغلی وحرفه ای وعوامل موثر در آن را بشناسند وبدانوسیله مطالب بیان شده در نظریه در زمینه شغلی وحرفه ای مورد سنجش وارزشیابی قرار دهند. این تحقیق با 142 نفر دانش آموزان كلاس نهم در شهر نیویورك انجام شد. در این مطالعه پنج بعد بلوغ شغلی وحرفه ای مورد شناسائی ومطالعه قرار گرفت كه عبارت بودند از:
1- آشنائی با انتخاب شغل: این بعد میزان علاقه دانش آموز را به مسائل شغلی انتخاب شغل شامل می گردد ونحوه استفاده از رغبت دانش آموز در جستجوی راه حل جهت مشكلات شغلی وحرفه ای را در بر می گیرد. این بعد از طریق روش مصاحبه ودرجه بندی معین ومشخص گردید.
2- جمع آوری اطلاعات وطرح ریزی درباره مشاغلی كه دانش آموز آنها را به نوعی بر سایر مشاغل ترجیح می دهد. این بعد را از طریق مطالعه دانش آموز در زمینه های مختلف ونیز مصاحبه تعیین كردند.
قیمت فایل فقط 3,500 تومان
برچسب ها : تحقیق بررسی نظریه تكامل شغلی دونالد سوپر , پروژه بررسی نظریه تكامل شغلی دونالد سوپر , مقاله بررسی نظریه تكامل شغلی دونالد سوپر , دانلود تحقیق بررسی نظریه تكامل شغلی دونالد سوپر , بررسی نظریه تكامل شغلی دونالد سوپر , نظریه تكامل شغلی , دونالد , سوپر